In het zog van de Black Lives Matter-beweging flakkerde ook het debat over praktijktests en discriminatie op de huurmarkt op. Een verhuurder kiest zelf aan wie hij verhuurt. Een positieve keuze maken mag, discrimineren niet.
Vorig jaar werd bij het interfederaal gelijkekansencentrum Unia opnieuw een recordaantal dossiers opgestart tegen verhuurders die discrimineren. De meeste dossiers gaan over discriminatie op basis van vermogen, raciale criteria en handicap. Na een stevige discussie besliste de Vlaamse regering geen praktijktests voor verhuurders in te voeren, maar te opteren voor een wetenschappelijke monitoring waarbij een nulmeting nagaat of sprake is van voor- of achteruitgang.
Verhuurders gruwelen van het vooruitzicht van problemen met hun huurder, die van een stevige bescherming geniet dankzij de huurwet. Voor een verhuurder is de selectie van een huurder een cruciaal moment in het huurproces. De verhuurder wil de beste kandidaat. De ideale huurder betaalt stipt zijn huurgeld, onderhoudt het pand goed en valt u niet te pas en te onpas lastig.
De Vlaamse overheid heeft een gestandaardiseerde inlichtingenfiche uitgewerkt die een duidelijk overzicht bevat van de informatie die een verhuurder mag opvragen. Die vindt u op woninghuur.vlaanderen.
Eerst en vooral mag de verhuurder maar een beperkt aantal contactgegevens opvragen om een plaatsbezoek te organiseren: de naam en voornaam, een telefoonnummer en een e-mailadres. Wat u niet mag vragen, is het rijksregisternummer, evenmin als een uittreksel uit het strafregister, het vroegere ‘bewijs van goed gedrag en zeden’.
De verhuurder kan sowieso maar één huurder selecteren. Als meerdere kandidaten een pand willen huren, moet hij de anderen weigeren. Omdat de verhuurder de huurprijs en de vaste kosten moet afficheren, is het niet toegelaten kandidaat-huurders tegen elkaar te laten opbieden.
Verschillende behandeling
Een rechter kan de verhuurder veroordelen voor discriminatie als hij kandidaat-huurders verschillend behandelt op basis van een beschermd criterium, zonder objectieve en redelijke rechtvaardiging voor de verschillende behandeling.
Het is daarbij niet nodig dat de verhuurder de bedoeling had te discrimineren. Zodra hij een ongerechtvaardigd onderscheid maakt op basis van een van de beschermde gronden is er discriminatie, ongeacht of de verhuurder dat zo bedoelde of niet.
Concreet mag u dus niet aan de telefoon de huurprijs van de woning opdrijven omdat u de naam van de kandidaat te exotisch vindt klinken. Of a priori weigeren te verhuren aan een persoon met een handicap. U mag dat wel weigeren als u bijvoorbeeld een studio verhuurt met een tussenverdieping die niet bereikbaar is voor iemand in een rolstoel. Dan is het verschil in behandeling objectief en redelijk te rechtvaardigen.
U kunt een allochtone persoon wel weigeren als hij niet kan aantonen dat hij over voldoende middelen beschikt om de huur te betalen. Het is toegelaten dat u bij de selectie van uw huurder economische criteria hanteert.
Directe en indirecte discriminatie
Iemand weigeren op basis van huidskleur of afkomst is altijd discriminatie, want dat verschil kunt u niet objectief of redelijk rechtvaardigen.
Er bestaat ook een onderscheid tussen directe en indirecte discriminatie. In het eerste geval weigert de verhuurder bijvoorbeeld botweg te verhuren aan buitenlanders, in het tweede geval zijn bijvoorbeeld alleen ‘traditionele koppels’ welkom. Voor alle duidelijkheid: beide vormen van discriminatie zijn verboden.
Wanbetaling
Om na te gaan of de kandidaat-huurder solvabel is, mag u hem vragen de hoogte van zijn inkomen te bewijzen, maar het is niet toegelaten dat u vraagt naar de aard of de bron van dat inkomen. Een huurder uitsluiten omdat hij een vervangingsinkomen heeft, mag niet. Een persoon met een ruime uitkering kan overigens een betere betaler van de huur zijn dan een werknemer met een laag loon. U mag de kandidaat-huurder ook vragen naar het bedrag van zijn huidige huur. Informatie vragen over bankrekeningnummers of over de vermogenstoestand van de kandidaat, bijvoorbeeld of hij onroerende goederen bezit, is niet toegelaten.
De vraag of de kandidaat met een auto rijdt en van welk merk die is, is niet relevant. Op een uitzondering na: de verhuurder mag wel naar de nummerplaat informeren als de huurder over een parkeerplaats kan beschikken waarvoor een toegangscontrole noodzakelijk is.
Voorts mag de verhuurder informeren naar het aantal personen dat de gehuurde woning zal betrekken en of daar kinderen of bejaarden bij zijn.
Huisdieren weigeren?
Als verhuurder kunt u huisdieren niet verbieden, tenzij het reglement van het appartementsgebouw huisdieren verbiedt of de huurwoning ongeschikt is voor een bepaald dier - denk aan een grote hond in een studio of een klein appartement.
Rokers weigeren?
Een kandidaat-huurder weigeren omdat hij rookt, is discriminatie. Maar experts menen dat u in het huurcontract wel een rookbeperking of zelfs een rookverbod voor de woning kunt opnemen. Niet de roker, maar het roken wordt geweerd. Intensief roken veroorzaakt namelijk geurhinder en kan de muren en plafonds beschadigen.
Welke informatie mag de verhuurder vragen aan de huurder?